Vista SP1 de değişecek özellikler!!

[PESSIMIST]

Uzun süredir geldi geliyor derken Windows Vista Service Pack 1 (SP1) sürümünün çıkmasına çok kısa bir süre kaldı. Bugünlerde piyasaya sürülmesi beklenen güncelleme paketinde Microsoft'un son işletim sistemi için ilk düzenlemeler yer alıyor,eğer otomatik güncellemeleri yapan bir Vista kullanıcısıysanız SP1 ile gelecek olan bazı değişiklikleri aslında arka planda sessiz sedasız yapmışsınız bile.

Buna rağmen SP1, her Vista kullanıcısının indirmesi gereken bir güncelleme paketi olacak. yenilikler ise:

Donanımlarda uyumluluk

Çıktığından bu yana yıl içerisinde Vista'nın donanım uyumluluğu epey geliştirildi. Artık ortalama bir kullanıcı için pek sorun çıkaracağa benzemiyor. Bugün 15.000'den fazla donanım aygıtı Vista'nın sertifika logosuna sahip. İlk zamanlarda 13.000 civarı olan sürücü sayısı da 54.000'lere geldi. RTM sürümüyle ara sıra karşılaşılan sürücü uyuşmazlığı sorunları da SP1 ile birlikte yok olacak gibi görünüyor. Nitekim Microsoft'un teknik forumlarında yapılan geri dönüşlerde bu problemle ilgili bir bilgiye rastlanmadı.

Bu arada SP1 yeni sürücüleri de içermeyecek. Sürücü güncellemesini Windows güncelleme hizmeti sayesinde edinebileceksiniz. Donanımsal olarak SP1'de daha çok ileriye dönük iyileştirmeler yapıldı. Bunlar da firmware güncellemeleri, Direct3D, flash tabanlı cihazlar için exFAT dosya sistemi ve ikinci nesil Windows Media Center genişleticileri gibi kısımlarda yer alıyor.

Yazılımlarda uyumluluk

Uyumluluk hikayesinin öteki adımı da elbette yazılımlarla ilgili. İlk çıkan sürüm sadece 250 adet sertifikalı (bu yazılımlar %100 Vista'ya uyumlu olduğunu gösteren bir logoya sahipti) uygulamayı desteklerken bu sayı on kat artarak 2500'e çıkarıldı. Microsoft'un dediğine göre en çok satılan 100 üründen 98'i Vista ile uyumlu.

Donanımda olduğu gibi aslında yazılım konusunda da SP1 kendi içerisinde uyumluluk düzenlemeleri içermiyor. Yani yazılımlara yönelik bir eklenti yerine, yazılımların çalışmasını engelleyen unsurları düzenleyerek uyumluluğun artması sağlanıyor.

Güvenilirlik

Görülen o ki Microsoft'un tüketici tecrübeleri, hata raporlama ve çökme analizi için kurmuş olduğu sistemler CEIP, MOCA ve WER, şirkete hataların kaynaklarını bulmak adına epey yardımcı olmuş. Hatanın Microsoft'un kendi kodlarından mı yoksa onlar için çalışan iş ortaklarından mı kaynaklandığını daha rahat bulmaya başlamışlar. Hoş tabi hatanın kimden kaynaklandığı bir tüketici olarak bizi ilgilendirmiyordu. Önemli olan ortada bir hata olması ve nasıl düzeltilebileceğiydi. Kısacası bu da güvenilirliği sarsan bir durum.

Güvenilirlik zaman içerisinde geliştirilmesi gereken bir özellikti. Vista'nın çıkışından bugüne kadar gelinen süreçte işletim sisteminin güvenilirliğinin artırılması adına kritik düzeltmeler yapıldı. Elbette SP1 bu güncellemelerin tamamını içeriyor. Ama söylenene göre ek olarak bazı şeyler daha getirilecek. Bu da NTFS ile formatlanmış çıkarılabilir bir medya aygıtında veri kaybını önlemek, IPv6 ağları üzerinden IPSec bağlantı kurabilmek, uyku modunda ağ sürücüleri için bir esneklik sağlanması, özel amaçlı kablosuz bağlantılarda geliştirme, şifrelenmiş dosya sistemi EFS ve Windows Backup üzerindeki değişiklikleri kapsıyor.

Bu özellikler aslında aynı zamanda performansı artıran maddeler olarak da algılanabilir. Nitekim Vista'ya uyumu sağlayan sürücüler başta olmak üzere Vista'da yapılan güncellemeler, Microsoft'un dediğine göre dizüstü bilgisayarlarda pil ömrünü artırmaya yönelik önemli bir adım atılmasını da sağladı. Uyguladıkları testlerde bu oranın %7 olduğu ve hatta teste giren sistemlerin üçte birlik kısmında da pil ömrü için %10 civarında bir artış sağlandığını ifade ediyorlar.

Performans artımı

2007'nin başıyla birlikte milyonlarca kullanıcının hizmetine sunulan Vista zaman içerisinde kullanıldıkça inkar edilemez oranda sızlanmalar da yaşandı. Bu şikayetlerin odak noktası ise kullanıcılara göre, XP'ye oranla çok daha düşük performans sunuyor olmasından kaynaklanıyordu.

Mesela bir ağda veya kendi bilgisayarınızdaki iki sabit disk arasında büyük miktarda bir dosya transferi yapmaya başladığınızda önce bu işlemin ne kadar sürede hesaplanacağını görmek gerekiyor ardından da hatırı sayılır bir süre içerisinde ilgili transfer işlemi gerçekleştiriliyordu. Kullanıcılar haksız sayılmazdı.

Alınan geri dönüşler çerçevesinde Microsoft bu sorunu da giderdiğini iddia ediyor. Doğal olarak biz de bu iddianın gerçek olup olmadığını bekleyip göreceğiz. Ama kullanıcılar tarafından SP1'in Beta sürümlerinde yapılan testlere göre veri transferi, normal Vista sürümünden çok daha hızlı diyebiliriz. Aynı zamanda süre hesaplayıcı problemi de giderilmiş. Artık çok daha hızlı bir tahmini hesaplama süresi çıkarılıyor.

Farklı bir şikayet ise ağ işlemleriyle ilgiliydi. Ağda dosyalar arasında dolanırken artık daha az kaynak tüketimi sağlanıyor.

Bir diğer geliştirme de kapanma veya standby konumu gibi güç durumlarıyla bağlantılı. Vista'da ReadyDrive (hybrid sabit disk desteği), ReadyBoost (USB ve diğer depolama aygıtları yolu ile hafıza geliştirimi) ve SuperFetch (sık kullanılan uygulamaların RAM'e önyükleme yapılması) gibi özellikler vardı. Bütün hepsinde bazı ilerlemeler kaydedilmiş. Mesela ReadyDrive, SP1'de %27 - %55 arasında daha hızlı. ReadyBoost ve SuperFetch uyku modundan dönerken daha hızlı yeniden başlama süresine sahip.

En çok göze çarpan değişiklik sıkıştırılmış klasörlerde fark ediliyor; artık herşey daha çabuk hallediliyor. IE 7'de ise çok büyük boydaki resimler veya JavaScript uygulamaları olmadığı sürece gözle görülür bir değişim söz konusu değil. Ekran koruyucularından daha çabuk çıkılıyor. Bu ve bunun gibi pek çok kısımda benzeri ufak bazı iyileştirmeler de söz konusu.

Güvenlik

Windows Security Center penceresi
XP'de özellikle SP2'de önemli güvenlik açıkları kapatılımış ve bir geliştirme yapılmıştı. Vista SP1 ise bu tarzda büyük çaplı bir değişime sahip değil. XP'nin SP2'si ve şu anki Vista'da önemli mimari değişiklikler de yaşanmıştı. Uyumluluk azalırken güvenlik çok daha sıkı ve hatta bazen bunaltıcı seviyelere çekilmişti.

Elbette bu açıdan bakılınca Vista'daki güvenlik XP'dekine oranla çok daha iyi denilebilir. Raporlara göre Vista'da %60 oranında daha az malware ve spyware gibi causs yazılım durumlarına rastlanıyor. Etkileyici mi derseniz, hayır değil. Bu sorunu gideren antivirüs yazılımları da var elbette. Ama sonuçta bu da Vista'nın XP'ye oranla daha güvenilir bir yazılım olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

Buna karşın bazı ufak tefek güvenlik iyileştirmeleri de yok değil. Bilindiği gibi BitLocker şifreleme sistemi sadece Ultimate ve Enterprise sürümlerinde kullanılıyor. Buna Windows Server 2008'de bulunan bazı özellikler eklenerek yeniden düzenleme yapıldı. Artık boot işleminin yapılmadığı bölümler de şifrelenebiliyor.

Vista'nın 64-bit (x64) sürümünde "çekirdek yama koruması" özelliği de artık 32-bit sürümdeki gibi çalışıyor. Çekirdek gerçek çalışma zamanı esnasında da yamanabilecek. Bu da saldırılara mücadelede daha etkin bir çözüm yolu denebilir. Bu yaklaşımın sıkıntısı ise kötü niyetli programların da yama yapabilecek olma ihtimali.

Bunlarla birlikte ufak tefeğinden ileri düzeyine kadar sayısız yenilik getiriliyor denilebilir. Yazılım geliştiriciler için veri uygulama koruması (DEP) API'leri yeniden oluşturulmuş. Smart card desteği biometrik güvenlik sistemi kullanılarak genişletilmiş. Öte yandan sadece izin hakkı olan üçüncü parti güvenlik yazılımları Windows Security Center ile haberleşmeye yetkili kılınmış. Önemli bir değişiklik...

Ve tamamen yedekleme yapmak için artık normal kullanıcı hakları seviyesinde de bu özelliği çalıştırma seçeneğiniz var. Tek şart bilgisayarın yönetici şifresini biliyor olmak.

Yönetim uygulamaları

Vista'da Windows'u güncelleme penceresi
Live konsepti çerçevesinde Windows Vista'daki servis paketlerinin güncellemesinin de sürükle ve bırak şeklinde olacağı düşünülüyordu. Ama bırakın sürükle ve bırak yöntemini, bildiğimiz eski geleneksel slipstream güncelleme (gerekli, istediğimiz bir takım paketler entegre edilmiş halde işletim sistemi kurulumu) metodları bile yoktu. Farklı yollarla Vista'da güncelleme yapılıyordu. SP1'de tekrar bu yönteme dönüş olduğunu görüyoruz. Daha doğrusu aynı yöntem olmasa da bir şekilde slipstream metodu kullanılacak gibi görünüyor.

Hotpatching denilen ve bileşenler kullanım esnasındayken (bir işlem yapılırken) bilgisayarı yeniden başlatmaya gerek kalmadan güncellemenin yapılabilmesi özelliği de SP1 ile birlikte gelecek.

Ayrıca güncelleme notlarında, detayları tam olarak bilinmemekle birlikte NAP uygulamaları konusunda da ufak değişikliklerin yer aldığı yazılıyor.

Fonksiyonel değişiklikler

Kopya Windows uyarısı

Tüm bu anlattıklarımıza ek olarak SP1 ile birlikte bazı fonksiyonel değişiklikler de göze çarpıyor. En dikkate değer olanı Başlat menüsündeki anlık arama (instant search) özelliğinin ortadan kayboluşu. Bu aslında en kullanışlı özelliklerden birisiydi. Ancak SP1 kurulumundan sonra bunun kaybolduğunu üzülerek söylemek durumundayım. Daha da kötüsü herhangi bir yerden elle işaretleyip tekrar geri getirme şansınız da yok.

Bunun yerine kullanıcılar eskiden olduğu gibi birkaç kısayol tuşu (F3 veya Windows tuşu + F gibi ) kullanarak arama yapmak durumundalar. En azından şu sevindirici; Windows Explorer penceresindeki arama kutucuğu anlık arama özelliğiyle yerinde duruyor.

Böylesine kullanışlı bir özellik niye kaldırıldı diye sormadan edemiyoruz tabii ki. Sebebi ise Google ile 2007'nin sonlarına doğru yaşanan sürtüşme. Buna göre Google, Vista'nın bu arama özelliğinin böylesine tümleşik halde işletim sisteminin içerisinde geliyor olmasının anti-rekabet unsuru olduğunu öne sürerek bir açıklama yapmıştı. Görülen o ki baskılar sonucu Microsoft geri adım atmış.

Disk birleştirme işleminde de gözle görülür değişiklikler söz konusu. Artık diğer bölümler de seçilmek suretiyle disk birleştirme yapılması için atanabiliyor. Normalde Vista'da tüm sürücü bölümleri otomatik olarak birleştirmeye tabi tutuluyordu.

WGA (Windows Genuine Advantage) ise SP1'de en çok değişimin yaşandığı bölüm denilebilir. WGA, korsan yazılım kullanımını engellemek ve kullanıcıları sahte yazılım kullanmanın risklerinden korumak için geliştirilmiş bir teknolojiydi.

Normalde Vista'da aktivasyon yapmayan ve kaçak kullanım yapan kullanıcılar belirli bir sürenin ardından Reduced Functionality Mode (RFM) ve web tabanlı kontrol yapılan Non-Genuine State (NGS) durumlarında sistemin bazı özelliklerinden faydalanamaz hale geliyordu. SP1 ile birlikte bu artık tarih oldu. Tekrar XP'deki baloncuk şeklinde karşımıza çıkan uyarı pencereciğine geri döndük. Ek olarak bu kullanımlarda masaüstündeki duvar kağıdı da her saat başında düz siyah renge çevriliyor.